Paratuberkuloza, nazywana również chorobą Johnego, charakteryzuje się rozrostowym, ziarniakowym zapaleniem jelit. Jest to zakaźna choroba bydła wywoływana przez prątki Mycobacterium avium subspecies paratuberculosis (MAP). Cechuje się bardzo wolnym wzrostem oraz dużą odpornością na warunki środowiskowe, dlatego przeżywa wiele miesięcy w materiale biologicznym.
Najczęściej źródłem infekcji jest wprowadzenie do stada zakażonych (bezobjawowo) zwierząt, które miały kontakt z zarazkiem podczas transportu lub poprzez używanie wspólnego sprzętu i wyposażenia. Bakterie po dostaniu się do przewodu pokarmowego zwierzęcia zasiedlają ściany jelita czczego, namnażają się w nim i wywołują stan zapalny pogarszający wchłanianie substancji pokarmowych. Następnie bakterie przenoszą się do węzłów chłonnych oraz mogą zaatakować wymię, macicę i narządy rozrodcze u buhajów. Ich rozprzestrzenianie się w środowisku następuje poprzez kał, siarę, mleko oraz nasienie.
Zakażenie może również przenosić się z matki na płód. U krów chorych klinicznie dochodzi do tego w 20-40% przypadków, a u krów zakażonych bezobjawowo w 9% przypadków.
Czas inkubacji choroby jest wyjątkowo długi i może trwać od 1 do nawet 10 lat. U krów zarażonych w tym czasie zakażenie ma postać bezobjawową, a zwierzęta okresowo sieją zarazek w kale. Objawy kliniczne najczęściej pojawiają się u zwierząt w wieku 3-5 lat i objawiają się początkowo przejściowymi biegunkami i utratą masy ciała, przy zachowanym apetycie. Następnie dochodzi do osłabienia, matowienia włosów, suchości skóry oraz pojawienia się obrzęku okolicy międzyżuchwowej. Pojawia się wodnista biegunka, której nie da się zatrzymać i szybko postępujące wychudzenie, prowadzące w 3-10% przypadków do zejścia śmiertelnego.
Diagnostyka paratuberkulozy jest trudna ze względu na długi okres inkubacji i wolny rozwój choroby u bydła. Metodami jej wykrywania jest hodowla bakterii wyizolowanych z kału zwierząt, test ELISA oraz badanie PCR.
Paratuberkuloza jest chorobą, na którą nie ma skutecznych leków ani szczepionek. Według ustawy z dnia 11 marca 2004 r. „O ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt” podlega ona obowiązkowi rejestracji.